| Present Tense - लट्लकार / laTlakaara |
|---|
| आङ्ग्लभाषा / English | संस्कृत / Sanskrit | शब्द
Noun | धातु
Verb | Notes |
|---|
| The boy reads/is reading. | बालकः पठति
baalakaH paThati | बालक
baalaka | पठ्
paTh | लट्लकार or laTlakaara is the only verb-form to represent present tense.
Unlike English where simple present (verb + s, verb + es) and present-continous (verb + ing) forms are possible, in Sanskrit laTlakaara represents both.
So, "the boy reads" and "the boy is reading" will have same verb-forms. |
| The pupil is saluting. | शिष्यः नमति
shiShyaH namati | शिष्य
shiShya | नम्
nam |
| The elder brother speaks. | अग्रजः वदति
agrajaH vadati | अग्रज
agraja | वद्
vad |
| The father looks. | जनकः पश्यति
janakaH pashyati | जनक
janaka | दृश्
dRRish |
| The son is going to school. | पुत्रः विद्यालयं गच्छति
putraH vidyaalaya.n gachchhati | पुत्र
putra | गम्
gam |
| The horse runs. | अश्वः धावति
ashvaH dhaavati | अश्व
ashva | धाव्
dhaav |
| The tree bears fruit. | वृक्षः फलति
vRRikshaH phalati | वृक्ष
vRRiksha | फल्
phal |
| The servant is standing. | सेवकः तिष्ठति
sevakaH tiShThati | सेवक
sevaka | स्था
sthaa |
| The beggar wanders. | भिक्षुकः अटति
bhikshukaH aTati | भिक्षुक
bhikshuka | अट्
aT |
| He is laughing. | सः हसति
saH hasati | तद् (पुं)
tad (pu.n) | हस्
has |
| The mother cooks. | अम्बा पचति
ambaa pachati | अम्बा
ambaa | पच्
pach |
| The son is laughing. | सुतः हसति
sutaH hasati | सुत
suta | हस्
has |
| The girl writes poems. | बाला पद्यानि लिखति
baalaa padyaani likhati | बाला
baalaa | लिख्
likh |
| She is drinking milk. | सा दुग्धं पिवति
saa dugdha.n pivati | तद् (स्त्री)
tad (strii) | पा
paa |
| It is evening. | सन्ध्या भवति
sandhyaa bhavati | सन्ध्या
sandhyaa | भू
bhuu |
| The goat grazes. | अजः चरति
ajaH charati | अज
aja | चर्
char |
| She is leading. | सा नयति
saa nayati | तद् (स्त्री)
tad (strii) | नी
nii |
| The flower blooms. | पुष्पं विकसति
puShpa.n vikasati | पुष्प
puShpa | वि + कस्
vi + kas |
| The fruit falls. | फलम् पतति
phalam patati | फल
phala | पत्
pat |
| Friend is giving. | मित्रं यच्छति
mitra.n yachchhati | मित्र
mitra | यच्छ्
yachchh |
| Artists are sketching. | चित्रकाराः लिखन्ति
chitrakaaraaH likhanti | चित्रकार
chitrakaara | लिख्
likh |
| Porters are carrying. | भारवाहाः वहन्ति
bhaaravaahaaH vahanti | भारवाह
bhaaravaaha | वह्
vah |
| Theives are running. | चोराः धावन्ति
choraaH dhaavanti | चोर
chora | धाव्
dhaav |
| Washermen are washing. | रजकाः क्षालयन्ति
rajakaaH kshaalayanti | रजक
rajaka | क्षाल्
kshaal |
| Carpenters do carpentry. | तक्षकाः तक्षन्ति
takshakaaH takshanti | तक्षक
takshaka | तक्ष्
taksh |
| Singers are singing. | गायकाः गायन्ति
gaayakaaH gaayanti | गायक
gaayaka | गै
gai |
| Dancers are dancing. | नटाः नृत्यन्ति
naaTaaH nRRityanti | नट
naTa | नृत्
nRRit |
| Cooks are cooking. | पाचकाः पचन्ति
paachakaaH pachanti | पाचक
paachaka | पच्
pach |
| Devotees are meditating. | भक्ताः ध्यान्ति
bhaktaaH dhyaanti | भक्त
bhakta | ध्यै
dhyai |
| They smell flowers. | ते पुष्पाणि जिघ्रन्ति
te puShpaaNi jighranti | तद् (पुं)
tad (pu.n) | घ्रा
ghraa |
| They remember. | ते स्मरन्ति
te smaranti | तद् (पुं)
tad (pu.n) | स्मृ
smRRi |
| Barbers shave. | नापिताः मुण्डयन्ति
naapitaaH muNDayanti | नापित
naapita | मुण्ड्
muND |
| Weavers weave. | तन्तुवायाः वयन्ति
tantuvaayaaH vayanti | तन्तुवाय
tantuvaaya | - |
| Goats graze. | अजाः चरन्ति
ajaaH charanti | अज
aja | चर्
char |
| Fruits shake. | फलानि स्फुरन्ति
phaalaani sphuranti | फल
phala | - |
| You are reading the book. | त्वं पुस्तकं पठसि
tva.n pustaka.n paThasi | युस्मद्
yusmad | पठ्
paTh |
| You are saluting. | त्वं नमसि
tva.n namasi | युस्मद्
yusmad | नम्
nam |
| You are speaking. | त्वं वदसि
tva.n vadasi | युस्मद्
yusmad | वद्
vad |
| You see. | त्वं पश्यसि
tva.n pashyasi | युस्मद्
yusmad | दृश्
dRRish |
| All of you fall. | यूयं पतथ
yuuya.n patatha | युस्मद्
yusmad | पत्
pat |
| All of you are leading. | यूयं नयथ
yuuya.n nayatha | युस्मद्
yusmad | नी
nii |
| All of you rebuke. | यूयं निन्दथ
yuuya.n nindatha | युस्मद्
yusmad | निन्द्
nind |
| I wish. | अहम् इच्छामि
aham ichchhaami | अस्मद्
asmad | इष्
iSh |
| I am dancing. | अहम् नृत्यामि
aham nRRityaami | अस्मद्
asmad | नृत्
nRRit |
| I remember. | अहम् स्मरामि
aham smaraami | अस्मद्
asmad | स्मृ
smRRi |
| I reside. | अहम् वसामि
aham vasaami | अस्मद्
asmad | वस्
vas |
| I am asking a question. | अहम् प्रश्नं पृच्छामि
aham prashna.n pRRichchhaami | अस्मद्
asmad | प्रच्छ्
prachchh |
| We play. | वयं क्रीडामः
vaya.n kriiDaamaH | अस्मद्
asmad | क्रीड्
krriD |
| We are writing. | वयं लिखामः
vaya.n likhaamaH | अस्मद्
asmad | लिख्
likh |
| We are drinking. | वयं पिबामः
vaya.n pibaamaH | अस्मद्
asmad | पा
paa |
| Future Tense - लृट्लकार / lRRiTlakaara |
|---|
| आङ्ग्लभाषा / English | संस्कृत / Sanskrit | शब्द
Noun | धातु
Verb | Notes |
|---|
| The boy will read. | बालकः पठिष्यति
baalakaH paThiShyati | बालक
baalaka | पठ्
paTh | - |
| The student will go to school. | च्छात्रः विद्यालयं गमिष्यति
chchhaatraH vidyaalaya.n gamiShyati | च्छात्र
chchhaatra | गम्
gam | - |
| They will speak. | ते वदिष्यन्ति
te vadiShyanti
| तद् (पुं)
tad (pu.n) | वद्
vad | - |
| Artist will sketch the picture. | चित्रकारः चित्रं लिखिष्यति
chitrakaaraH chitra.n likhiShyati | चित्रकार
chitrakaara | लिख्
likh | - |
| It will be evening. | सन्ध्या भविष्यति
sandhyaa bhaviShyati | सन्ध्या
sandhyaa | भू
bhuu | - |
| Teacher will teach. | गुरुः पाठयिष्यति
guruH paaThayiShyati | गुरु
guru | पाठ् / paaTh | - |
| The flowers will bloom. | पुष्पाणि विकसिष्यन्ति
puShpaaNi vikasiShyanti | पुष्प
puShpa | वि + कस्
vi + kas | - |
| Barber will shave. | नापितः मुण्डयिष्यति
naapitaH muNDayiShyati | नापित
naapita | मुण्ड्
muND | - |
| You will read. | त्वं पठिष्यसि
tva.n paThiShyasi | युस्मद्
yusmad | पठ्
paTh | - |
| You all will play. | युयं क्रीडिष्यथ
vaya.n kriiDiShyatha | युस्मद्
yusmad | क्रीड्
kriiD | - |
| I will go. | अहं गमिष्यामि
aha.n gamiShyaami | अस्मद्
asmad | गम्
gam | - |
| I will write letter. | अहं पत्रम् लिखिष्यामि
aha.n patram likhiShyaami
| अस्मद्
asmad | लिख्
likh | - |
| We will play. | वयं क्रीडिष्यामः
vaya.n kriiDiShyaamaH | अस्मद्
asmad | क्रीड्
kriiD | - |
| Past Tense - लङ्लकार / laN^lakaara |
|---|
| आङ्ग्लभाषा / English | संस्कृत / Sanskrit | शब्द
Noun | धातु
Verb | Notes |
|---|
| The boy read/was reading. | बालकः अपठत्
baalakaH apaThat | बालक
baalaka | पठ्
paTh | लङ्लकार or laN^lakaara is the only verb-form to represent past tense.
Unlike English where simple past and past-continous (verb + ing) forms are possible, in Sanskrit laN^lakaara represents both.
So, "the boy went" and "the boy was going" will have same verb-forms.
Past tense can also be represented using तवत् (tavat) prefix with the verbs. This has been covered in a different chapter. |
| He played. | सः अक्रीडत्
saH akriiDat | तद् (पुं)
tad (pu.n) | क्रीड्
kriiD |
| She stood. | सा अतिष्ठत्
saa atiShThat | तद् (स्त्री)
tad (strii) | स्था
sthaa |
| Cobbler gave the sandal. | चर्मकारः पादरक्षाम् अयच्छत्
charmakaarah paadarakshaam ayachchhat | चर्मकार
charmakaara | यच्छ्
yachchh |
| The lion killed the deer. | सिंहः मृगम् अमारयत्
si.nhaH mRRigam amaarayat | सिंह
si.nha | मृ
mRRi |
| The tiger ate flesh. | व्याघ्रः मांसम् अखादत्
vyaaghraH maa.nsam akhaadat | व्याघ्र
vyaaghra | खाद्
khaad |
| The cat saw the rat. | मार्जारः मूषकम् अपश्यत्
maarjaaram muuShakam apashyat | मार्जार
maarjaara | दृश्
dRrish |
| The friend wrote a letter. | वयसः पत्रम् अलिखत्
vayasaH patram alikhat | वयस
vayasa | लिख्
likh |
| One went to village. | एकः ग्रामम् अगच्छत्
ekaH graamam agachchhat | एक
eka | गम्
gam |
| They laughed. | ते अहसन्
te ahasan | तद् (पुं)
tad (pu.n) | हस्
has |
| Students played. | च्छात्रः अक्रीडन्
chchhaatraaH akriiDan | च्छात्र
chchhaatra | क्रीड्
kriiD |
| Thieves stole the box. | चोराः पेटिकाम् अहरन्
choraaH peTikaam aharan | चोर
chora | हर्
har |
| Students asked question. | च्छात्राः प्रश्नम् अपृच्छन्
chchhaatraaH prashnam apRRichchhan | च्छात्र
chchhaatra | प्रच्छ्
prachchh |
| Bisons grazed grass. | महिषाः तृणानि अचरन्
mahiShaaH tRiNaani acharan | महिष
mahiSha | चर्
char |
| Women sang. | महिलाः अगायन्
mahilaaH agaayan | महिला
mahilaa | गै
gai |
| Snakes swallowed frogs. | सर्पाः मण्डूकान् अगिलन्
sarpaaH maNDuukaan agilan | सर्प
sarpa | गिल्
gil |
| Porters bore the burden. | भारवाहाः भारम् अवहन्
bhaaravaahaaH bhaaram avahan | भारवाह
bharavaaha | वह्
vah |
| Fishermen took away the fish. | धिवराः मीनम् अनयन्
dhivaraaH miinam anayan | धिवर
dhivara | नी
nii |
| You ran. | त्वम् अधावः
tvam adhaavaH | युस्मद्
yusmad | धाव्
dhaav |
| You danced. | त्वम् अनृत्यः
tvam anRRityaH | युस्मद्
yusmad | नृत्
nRRit |
| You read. | त्वम् अपठः
tvam apaThaH | युस्मद्
yusmad | पठ्
paTh |
| All of you saw the book. | यूयं पुस्तकम् अपश्यत्
yuuya.n pustakam apashyat | युस्मद्
yusmad | दृश्
dRRish |
| All of you ate. | यूयं अखादतः
yuuya.n akhaadataH | युस्मद्
yusmad | खाद्
khaad |
| I saluted the teacher. | अहं गुरूम् अनमम्
aha.n guruum anamam | अस्मद्
asmad | नम्
nam |
| I remembered the matter. | अहं विषयम् अस्मरम्
aha.n viShayam asmaram | अस्मद्
asmad | स्मृ
smRRi |
| I smelt the flower. | अहं पुष्पम् अजिघ्रम्
aha.n puShpam ajighram | अस्मद्
asmad | घ्रा
ghraa |
| I saw the picture. | अहं चित्रम् अपश्यम्
aha.n chitram apashyam | अस्मद्
asmad | दृश्
dRRish |
| I wrote a letter. | अहं पत्रम् अलिखम्
aha.n patram alikham | अस्मद्
asmad | लिख्
likh |
| We spoke. | वयम् अवदाम
vayam avadaama | अस्मद्
asmad | वद्
vad |
| We ate. | वयम् अखादाम
vayam akhaadaama | अस्मद्
asmad | खाद्
khaad |
| We played. | वयम् अक्रीडाम
vayam akriiDaama | अस्मद्
asmad | क्रीड्
kriiD |
| Imperative Mood - आझयांलोट्लकार / aajhaayaa.nloTlakaara |
|---|
| आङ्ग्लभाषा / English | संस्कृत / Sanskrit | शब्द
Noun | धातु
Verb | Notes |
|---|
| Let the boy read. | बालकः पठतु
baalakaH paThatu | बालक
baalaka | पठ्
paTh | - |
| Let the boy write. | बालकः लिखतु
baalakaH likhatu | बालक
baalaka | लिख्
likh | - |
| Let him carry. | सः वहतु
saH vahatu | तद् (पुं)
tad (pu.n) | वह्
vah | - |
| Let the singer sing. | गायकः गायतु
gaayakaH gaayatu | गायक
gaayaka | गै
gai | - |
| Let her run. | सा धावतु
saa dhaavatu | तद् (स्त्री)
tad (strii) | धाव्
dhaav | - |
| Let the servant wash. | सेवकः प्रक्षालयतु
sevakaH prakshaalayatu | सेवक
sevaka | प्र + क्षाल्
prakshaal | - |
| Let the girl read. | बाला पठतु
baalaa paThatu | बाला
baalaa | पठ्
paTh | - |
| Let the student ask question. | च्छात्रः प्रश्नं पृच्छतु
chchhaatra prashna.n pRRichchhatu | च्छात्र
chchhaatra | प्रच्छ्
prachchh | - |
| Let the dancers dance. | नटाः नृत्यन्तु
naTaaH nRRityantu | नट
naTa | नृत्
nRRit | - |
| Let them reside. | ते वसन्तु
te vasantu | तद् (पुं)
tad (pu.n) | वस्
vas | - |
| Let the beggars wander. | भिक्षुकाः अटन्तु
bhikshukaaH aTantu | भिक्षुक
bhikshuka | अट्
aT | - |
| Let the women see. | महिलाः पश्यन्तु
mahilaaH pashyantu | महिला | दृश्
dRRish | - |
| You go. | त्वं गच्छ
tva.n gachchha | युस्मद्
yusmad | गम्
gam | - |
| You stand up. | त्वं उत्तिष्ठ
tva.n uttiShTha | युस्मद्
yusmad | स्था
sthaa | - |
| You drink. | त्वं पिब
tva.n piba | युस्मद्
yusmad | पा
paa | - |
| All of you speak. | यूयं वदत
yuuya.n vadata | युस्मद्
yusmad | वद्
vad | - |
| All of you go. | यूयं गच्छत
yuuya.n gachchhata | युस्मद्
yusmad | गम्
gam | - |
| All of you see. | यूयं पश्यत
yuuya.n pashyata | युस्मद्
yusmad | दृश्
dRRish | - |
| Let me go. | अहं गच्छानि
aha.n gachchhaani | अस्मद्
asmad | गम्
gam | - |
| Let me write. | अहं लिखानि
aha.n likhaani | अस्मद्
asmad | लिख्
likh | - |
| Let me read. | अहं पठानि
aha.n paThaani | अस्मद्
asmad | पठ्
paTh | - |
| Let us drink. | वयं पिवाम
vaya.n pivaama | अस्मद्
asmad | पा
paa | - |
| Let us ask. | वयं पृच्छाम
vaya.n pRRichchhaama | अस्मद्
asmad | प्रच्छ्
prachchh | - |
| Let us sing. | वयं गायाम
vaya.n gaayaama | अस्मद्
asmad | गै
gai | - |
| Optative Mood - विधैलिङ्लकार / vidhailiN^lakaara |
|---|
| आङ्ग्लभाषा / English | संस्कृत / Sanskrit | शब्द
Noun | धातु
Verb | Notes |
|---|
| The boy should/may read. | बालकः पठेत्
baalakaH paThet | बालक
baalaka | पठ्
paTh | विधैलिङ्लकार or vidhailiN^lakaara |
| It may rain today. | अद्य वृष्टिं भवेत्
adya vRRiShTi.n bhavet | - | भू
bhuu |
| Students should study. | च्छात्राः पठेत्
chchhaatraaH paThet | च्छात्र
chchhaatra | पठ्
paTh |
| Dancers may dance. | नटाः नृत्येयुः
naTaaH nRRityeyuH | नटा
naTa | नृत्
nRRit |
| Mother may cook. | अम्बा पचेत्
ambaa pachet | अम्बा
ambaa | पच्
pach |
| Servant should wash the cloathes. | सेवकः वस्त्राणि क्षालयेत्
sevakaH vaastraaNi kshaalayet | सेवक
sevaka | क्षाल्
kshaal |
| They may stay. | ते तिष्ठेयम्
te tiShTheyam | तद् (पुं)
tad (pu.n) | स्था
sthaa |
| She may go to school. | सा विद्यालयं गछ्चेत्
saa vidyaalaya.n gachchhet | तद् (स्त्री)
tad (strii) | गम्
gam |
| Boys may eat the fruits. | बालाः फलानि खादेयुः
baalaaH phalaani khaadeyuH | बाल
baala | खाद्
khaad |
| Women may sing. | महिलाः गायेयुः
mahilaaH gaayeyuH | महिला
mahilaa | गै
gai |
| You should salute the teacher. | त्वं गुरुम् नमे
tvam gurum name | युस्मद्
yusmad | नम्
nam |
| You should read. | त्वम् पठे
tvam paThe | युस्मद्
yusmad | पठ्
paTh |
| You should go to temple. | त्वम् देवालयं गच्छे
tvam devaalaya.n gachchhe | युस्मद्
yusmad | गम्
gam |
| All of you should remember the matter. | युयं विष्यं स्मरेत
yuya.n viShya.n smareta | युस्मद्
yusmad | स्मृ
smRRi |
| All of you should see the picture. | युयं चित्रं पश्येत
yuya.n chitra.n pashyeta | युस्मद्
yusmad | दृश्
dRRish |
| I should read the book. | अहं पुस्तकं पठेयम्
aha.n pustaka.n paTheyam | अस्मद्
asmad | पठ्
paTh- |
| I may play. | अहं क्रीडेयम्
aha.n kriiDeyam | अस्मद्
asmad | क्रीड्
kriiD |
| I should write the letter. | अहं पत्रं लिखेयम्
aha.n patra.n likheyam | अस्मद्
asmad | लिख्
likh |
| We should drink milk. | वयं दुग्धं पिवेम
vaya.n digdha.n pivema | अस्मद्
asmad | पा
paa |
| We may go to village. | वयं ग्रामं गच्छेम
vaya.n graama.n gachchhema | अस्मद्
asmad | गम्
gam |